საბჭოთა კავშირი
უკრაინა
სოფელი ჩერვოი
1933 წლის 25 იანვარი
ახლა, როდესაც მარიამ გადაწყვიტა, მომკვდარიყო, მის კატას საკუთარი თავის რჩენა თვითონ მოუწევდა. ისედაც წარმოუდგენლად დიდხანს ზრუნავდა მასზე. სოფელში ჯერ ვირთხები და თაგვები გაწყდა. მოსახლეობამ ყველა მათგანი დაიჭირა და შესანსლა. მალე შინაური ცხოველებიც გაქრა. მხოლოდ ერთი გადარჩა - სწორედ ეს კატა, მისი თანამგზავრი, რომელსაც გულმოდგინედ უმალავდა მეზობლებს. რატომ არ მოკლა? გვერდით ცოცხალი არსება სჭირდებოდა, ვინც ეყვარებოდა, ვისზეც იზრუნებდა, ვისი გულისთვისაც სიცოცხლეს ჩაებღაუჭებოდა. პირობაც კი დადო - იმ დღემდე ვაჭმევ, სანამ ჩემთვის ერთი ლუკმა მაინც მექნებაო. და, აჰა, ეს დღეც დადგა. მანამდე უკვე დაჭრა ჩექმები წვრილ-წვრილ ზოლებად და ჭინჭარსა და ჭარხლის თესლთან ერთად მოხარშა. ჭიაყელებიც ამოთხარა მიწიდან, ხის ქერქიც გადაღეჭა. დღეს დილით კი, შიმშილისგან გახელებული, სამზარეულოს ტაბურეტის ფეხის ლოღნას შეუდგა. იქამდე ღიღნა, სანამ ღრძილები არ დაისისხლიანა. ამის დანახვაზე კატა საწოლქვეშ შეძვრა და გამოსვლაზე სასტიკი უარი განაცხადა, ქალი მუხლებზე დაეშვა და ალერსიანი ხმით ცდილობდა მის გამოტყუებას, მაგრამ ამაოდ დაშვრა. სწორედ მაშინ გადაწყვიტა, მომკვდარიყო - ახლა ხომ აღარც საჭმელი ჰქონდა და აღარც საყვარელი არსება ჰყავდა.
მარია დაღამებას დაელოდა და სახლის კარი მხოლოდ შემდეგ გააღო. მისი აზრით, კატას სიბნელეში მეტი შანსი ჰქონდა, ტყემდე სხვებისგან შეუმჩნევლად მიეღწია. რომელიმე მეზობელს მისთვის თვალი რომ მოეკრა, მასზე ნადირობა გაჩაღდებოდა. ახლაც, სიკვდილ-სიცოცხლის ზღვარზე ყოფნისას, იმის გაფიქრებაზეც კი, რომ მის საყვარელ არსებას საფრთხე ემუქრებოდა, ტკივილისგან გული ეკუმშებოდა. თავს იმით იმშვიდებდა, რომ კატის დანახვას სოფელში არავინ ელოდა. მამაკაცები მიწის ბელტებს ღეჭავდნენ - ეგებ შიგ ჭიანჭველები ან მწერების ჭუპრები ვიპოვოთო, ბავშვები ნეხვში იქექებოდნენ მოუნელებელი მარცვლების აღმოჩენის იმედით, ქალებს კი ყოველი გამოხრული ძვლისთვის ნამდვილი ომი გაეჩაღებინათ. ვინ წარმოიდგენდა, რომ მისი კატა ჯერაც ცოცხალი იყო.
ʘ ʘ ʘ
პაველი თვალებს არ უჯერებდა. უშნო, გაძვალტყავებულ, მწვანეთვალება, შავ, ლაქებიანი ბეწვით დაფარულ პატარა ცხოველს ხედავდა. აშკარად კატა იყო. ბიჭი ტყეში ფიჩხს აგროვებდა, როდესაც შეამჩნია, როგორ გამოიძურწა ცხოველი მარია ანტონოვნას სახლიდან, თოვლით დაფარული გზა გადაჭრა და ტყისკენ გავარდა. სუნთქვაშეკრულმა მიიხედ-მოიხედა. მის გარდა კატა ვერავის შეემჩნია. ირგვლივ სულიერი არ ჭაჭანებდა; მეზობლების სახლებიდან შავად, პირქუშად იმზირებოდნენ ფანჯრები. მხოლოდ ზოგიერთი საკვამურიდან ამოსული კვამლის წვრილი ზოლები მეტყველებდა, რომ აქ სიცოცხლე ჯერაც არ ჩამკვდარიყო. კაცი იფიქრებდა, ძლიერმა თოვამ მთელ სოფელს თეთრი, სქელი საბურველი გადააფარაო. თოვლი თითქმის ხელუხლებლად იდო: იშვიათად თუ მოჩანდა სადმე კვალი, გატკეპნილ ბილიკზე ხომ ლაპარაკიც არ ღირდა. დღისით ისეთივე სამარისებური სიჩუმე იდგა, როგორიც ღამით. არავინ დგებოდა სამუშაოზე წასასვლელად. არც ბიჭის მეგობრები გამოდიოდნენ გარეთ სათამაშოდ, ყველანი შინ რჩებოდნენ. ოჯახების უმრავლესობა საწოლში იწვა და ჩავარდნილი თვალებით უაზროდ მისჩერებოდა ჭერს. უფროსები ბავშვებს დაემსგავსნენ, ბავშვები კი - დიდებს. საჭმლის მოძებნის თავიც კი აღარავის ჰქონდა. ამ ვითარებაში კატის გამოჩენა ნამდვილი სასწაული იყო - ეს არსებები ყველას გადაშენებული ეგონა.
პაველმა თვალები დახუჭა და სცადა, გაეხსენებინა, როდის ჭამა უკანასკნელად ხორცი. როგორც კი გაახილა, პირიდან ნერწყვი უხვად წამოუვიდა. ხელისგულის ზურგით მოიწმინდა, შეგროვებული ფიჩხი ძირს დაყარა და აღელვებული გაიქცა შინისკენ, რათა ეს სასიხარულო ამბავი ოქსანასთვის, თავისი დედისთვის ეხარებინა.
ʘ ʘ ʘ
შალის საბანში გახვეული ოქსანა იჯდა და ჩამქრალი თვალებით იატაკს დასცქეროდა. არ ინძრეოდა, ენერგიას უფრთხილდებოდა, გამუდმებით იმაზე ფიქრობდა, ოჯახი როგორ გადაერჩინა. ეს აზრი არათუ დღისით, ღამით, ძილშიც კი არ ასვენებდა. ადამიანთა იმ მცირერიცხოვან ჯგუფს მიეკუთვნებოდა, ვინც ჯერაც არ დანებებულიყო. არც არასდროს დანებდებოდა, სანამ ორივე ვაჟიშვილი გვერდით ჰყავდა, მაგრამ მხოლოდ შეუპოვრობა არ კმაროდა, სიფრთხილე და წინდახედულობა უნდა გამოეჩინა - წარუმატებელი წამოწყება ორგანიზმის სრულ გამოფიტვას გამოიწვევდა, გამოფიტვა კი - გარდაუვალ სიკვდილს. რამდენიმე თვის წინ ნიკოლაი ივანოვიჩმა, მისმა მეზობელმა და მეგობარმა, სხვა რომ ვერაფერი მოიფიქრა, სახელმწიფო მარცვალსაცავში შეღწევა გადაწყვიტა. უკან აღარ დაბრუნებულა. მეორე დილით ნიკოლაის ცოლი და ოქსანა მის მოსაძებნად წავიდნენ. გზის პირას მიაგნეს: გულაღმა იწვა, გაძვალტყავებულს მუცელი გაჰბეროდა - სიკვდილის წინ უმი მარცვლეულით ამოევსო. სანამ ცოლი ქმარს დასტიროდა, ოქსანამ ცხედრის ჯიბეებში ჩარჩენილი მარცვლები ამოკრიფა და შუაზე გაყო. სოფელში დაბრუნებულმა ქვრივმა გულუბრყვილოდ უამბო მეზობლებს, რაც მოხდა, მაგრამ სიბრალულის ნაცვლად დაუფარავ შურს გადააწყდა, ვინაიდან თანასოფლელებს თვალწინ მხოლოდ ის ერთი მუჭა მარცვალი ედგათ, მას რომ ერგო წილად. ოქსანამ ქვრივს პატიოსანი, გულწრფელი სულელი უწოდა, ვინაიდან ამ საქციელით ორივენი დიდი საფრთხის წინაშე დააყენა.
მოგონებები
ჩუქება
